|
SundjeriKljucne reci: sundjeri, sesilan nacin zivota,pore,oskulum,telesni zid, pljosnate celije,ameboidne celije,skelet,celije s bicevima i kragnom
|
|
U ovoj nastavnoj jedinici bice predstavljene osnovne osobine sundjera,njihova gradja nacin zivota i znacaj koji imaju u prirodi.Potrbno je da se upoznas sa njihovim osnovnim karakteristikama. Na osnovu toga ces moci da razumes zasto se sundjeri smatraju najprimitivnijim zivotinjama. Posebno je znacajno da uceci o sundjerima dodjes do zakljucka o njihovom poreklu, tacnije da uocis vezu koja postoji izmedju njih i carstva protista.
Sundjeri su zivotinje koje zive uglavnom u morima, a manji broj vrsta naseljava slatke vode. Sundjeri mogu ziveti u kolonijama ili samostalno. Hrane se heterotrofno prazivotinjama (protozoama), ostacima uginulih organizama, i ostalim drugim mikro-organizmima. Razmnozavaju se polno i bespolno. Nemaju mogucnost aktivnog kretanja sto znaci da su sesilni organizmi ,odnosno da imaju sesilan nacin zivota.
| Carstvo | Broj celija | Ishrana | Staniste | Razmnozavanje | Kretanje |
|---|---|---|---|---|---|
| Zivotinja | Visecelijski organizmi | Heterotrofna | Mora,reke itd | Polno,bespolno | Nemaju mogucnost aktivnog kretanja |
Sundjeri mogu biti razlicitog oblika boje i velicine. Kod prostijih sundjera prisutan je pravilan raspored celija oko jedne uzduzne ose tela, pa se kaze da imaju radijalnu simetriju.
Radijalna simetrija hidre (primer radijalne simetrije)
Spoljasnji sloj grade pljosnate celije na kojima se kod prostijih tipova nalaze otvori- pore. Sredisnja pihtijasta sadrzi ameboidne celije , koje se krecu u toj masi i tako formiraju unutrasnji skelet sundjera koji je u obliku iglica ili spikula.Unutrasnji sloj sastoji je od celija sa bicevima i kragnom. U sredini tela je centralna supljina dok je na vrhu glavni otvor ili oskulum.
|
Slozeniji oblici sundjera imaju telo nepravilnog oblika, bez pravilnog rasporeda rasporeda celija. Nemaju izrazenu simetriju tela i zato su nesimetricni, odnosno asimetricni organizmi. Sundjeri su zivotinje sa najjednostavnijom gradjom jer nemaju tkiva i organe. Na povrsini tela se uocavaju mali mnogobrojni otvori - pore i jedan krupni otvor koji se nalazi na vrhu -oskulum (glavni otvor). Telo sundjera je izgradjeno od dva sloja celija i pihtijaste mase (mezogleje) koja se nalazi izmendju slojeva. Ova dva sloja zajedno sa pihtijastom masom cine telesni zid sundjera.
|
Voda sa kiseonikom i hranljivim cesticama ulazi u sundjer kroz sitne otvore-pore. Posebne celije sa bicevima i kragnom , koje se nalaze u unutrasnjem sloju celija , pomeranjem bica izazivaju strujanje okolne tecnosti sa hranljivim cesticama. Te cestice se lepe na zidove kragne i prolaze u unutrasnjost celije gde se formiraju hranljive vakuole. U hranljivoj vakuoli se odvija varenje (unutarcelijsko varenje). Ostatak vode , iz koje su celije vec uzele hranljive cestice i kiseonik prolaze kroz centralnu supljinu i izbacuju se kroz oskulum (glavni otvor). Sundjeri se razmnozavaju bespolno i polno. Bespolno se razmnozavaju pupljenjem gde se stvaraju pupoljci koji se kasnije odvajaju od majke i nastavljaju da zive samostalno. Ukoliko se pupoljak ne odvoji od majke nastaju kolonije sundjera.Bespolno se sundjeri mogu razmnozavati slucajnim rasparcivanjem tela. Ukoliko se telo sundjera rasparca delovi ce ponovo obrazovati novu jedinku. Iz ovoga mozemo da zakljucimo da sundjeri imaju moc regeneracije. Ali sundjeri se mogu razmnozavati polno putem oplodjenih jaja. Do oplodjenja nastaje kada se spoje muska- spermaticna i zenska-jajna polna celija. Polne celije se spajaju tako sto bivaju nosene vodom od jednog do drugog sundjera. Kod sundjera se ne desava samo oplodnja, bez obzira na to sto su dvopolni. Odnosno da u jednoj jedinki mogu da nastanu i muske i zenske polne celije. Organizmi kod kojih se javlja ta pojava dvopolnosti nazivaju se hermafroditi,prisutna je kod mnogih beskicmenjaka.
Make your own mind maps with Mindomo.
Spikule sundjera
|
Podeban znacaj sundjera ogleda se u postojanju njihovog unutrasnjeg skelete,koji sluzi kao potpora telu i zastita od grabljivica.Takodje imaju i neprijatan miris i malo hranljivih sastojaka,tako da nisu hrana grabljivicama. Skelet sundjera moze biti od organskih ili neorganskih materija.Neorganske materije od kojih su izgradjene spikule (skeletne iglice) mogu biti krecnjak ili silicijum,dok je spongin materija od koje se obrazuju organske gradjene spikule. Na osnovu gradje sundjera, sundjeri se dele u tri velike grupe, a to su staklasti sundjeri,roznati sundjeri i krecnjacki sundjeri. Krecnjacki sundjeri su oni ciji je skelet izgradjen od krecnjackih iglica-spikula.Staklasti sundjeri su oni ciji je skelet izgradjen od iglica (spikula) koje su gradjene od neorganske materije silicijuma.Roznati sundjeri su oni ciji je skelet izgradjen od iglica (spikula) koje su gradjene od organske materije-spongina.Narocito su znacajne vrste koje imaju skelet od spongina,jer je on izgradjen od vlakana koje obrazuju mrezu. Osuseni skelet ovih sundjera nekada se koristio za pranje sudja i brisanje skolskih tabli.
|
